Het vertalen van ondertitels

Transcriberen van jouw digitale content

De allereerste stap die gezet moet worden in het vertaalproces van ondertitels is het transcriberen van je video, film of serie. Dit doe je door alle audio van jouw video uit te schrijven, zodat je uiteindelijk een duidelijk script hebt van alle (gesproken) audio uit jouw video, film of serie. It’s a hell of a job, we know! Maar het is echt ergens goed voor, want ook hier geldt: een goede voorbereiding is het halve werk. Als je zorgt voor een duidelijk en correct script, zal elke stap die daarop volgt een stuk minder tijd kosten, beloofd! Want zodra het uitgeschreven script voor je ligt, is het veel eenvoudiger om de tekst te controleren op spel-, typ- of grammaticafouten en kun je de leesbaarheid van je tekst veel sneller aanpassen. Bovendien is het vertalen van een uitgeschreven tekst veel eenvoudiger dan gesproken tekst.

Maar hoe transcribeer ik dan?

Er zijn verschillende manieren om je content te transcriberen. Welke manier van transcriberen voor jouw project het meest geschikt is, hangt af van het doel van de transcriptie. Voor ondertiteling wordt doorgaans gekozen voor woordelijke transcriptie. Bij deze vorm van transcriberen wordt woord voor woord uitgeschreven wat er gezegd wordt, maar wordt eventueel gestotter, getwijfel of herhalingen eruit gefilterd. Op deze manier krijg je een heldere beschrijving van dat wat er gezegd wordt, zonder dat er belangrijke informatie verloren gaat.

Andere vormen van transcriberen zijn globale transcriptie en letterlijke transcriptie. Bij globale transcriptie is het doel vooral om een zorgvuldige samenvatting van de geluidsopname te krijgen. Het is niet nodig om de gesproken tekst volledig op papier te krijgen, een globale samenvatting is voldoende. Deze vorm van transcriberen wordt veel gebruikt voor kwalitatieve onderzoeken.

Bij letterlijke transcriptie is het juist wel van belang dat alles wat er gezegd wordt, op papier komt te staan. Denk hierbij aan gestotter en herhalingen, maar ook aan gezucht, gesteun of gehuil. Deze vorm van transcriberen wordt vaak gebruikt bij juridische en financiële verslagen. Hierbij is het van essentieel belang dat alles uitgeschreven wordt, zodat hier later nog op teruggekomen kan worden.

Een sterke fundering is key!

Welke vorm van transcriberen je ook kiest, het zijn stuk voor stuk tijdrovende klussen. Maar zoals we eerder ook al schreven, het is zonder meer nuttig bestede tijd, omdat je op deze manier het zuiverste script krijgt voor je ondertitels. Een huis bouw je ook op een stevige en solide fundering. Dus zie het transcriberen van je script als de fundering van je ondertitels.
Mocht het nou allemaal niet zo precies hoeven, dan kun je altijd nog kiezen voor automatisch transcriberen. Hierbij wordt jouw audio-opname getranscribeerd door middel van spraakherkenning. Hierna kun jij hem checken op spraak- of spelfouten. Een stuk sneller, maar ook een grotere kans op spel- en grammaticafouten waardoor je hoogstwaarschijnlijk juist meer tijd kwijt bent aan het redigeren van je tekst.

Het spotten van je ondertitels

Als je transcript helemaal on point is, kun je gaat spotten. Spotten is het bepalen wanneer een ondertitel in beeld komt – de incue – en wanneer deze weer verdwijnt – de outcue -.  Je voegt een tijdscode toe aan je ondertitel, die precies aangeeft wanneer een ondertitel moet verschijnen of juist verdwijnen. Verschijnen ondertitels namelijk te vroeg of te laat, dan is dat ontzettend storend voor de kijker. Je wil niet dat de ondertitel al in beeld staat vóórdat er iets gezegd wordt, maar je wil ook niet dat de ondertitel zo snel uit beeld verdwijnt dat je kijker hem niet helemaal heeft kunnen lezen. Eigenlijk deins je tijdens het spotten mee op het ritme van de film, serie of video. Goed gespotte ondertitels vallen namelijk niet op, je leest ze wel maar eigenlijk heb je niet in de gaten dat ze er zijn.

Ondertitelsoftware to the rescue

Gelukkig hoef je die tijdscodes niet handmatig toe te voegen aan je ondertitels, maar maak je gebruik van ondertitelsoftware. Met deze ondertitelsoftware kun je je video of film afspelen en tegelijkertijd aangeven wanneer een ondertitel in beeld moet komen en wanneer deze weer moet verdwijnen. Je krijgt hierdoor dus een bestand waarbij in chronologische volgorde en op de milliseconde nauwkeurig aangegeven staat wanneer wat gezegd wordt in jouw video, film of serie. Deze tijdscodes bestaan uit acht tekens: HH:MM:SS:FF, oftewel uren, minuten, seconden en beelden (frames). Deze tijdscodes kunnen vervolgens weer door je videosoftware gelezen worden, waardoor je tijdens het afspelen van je video kunt checken of de ondertitels ook daadwerkelijk op het goede moment in beeld te zien zijn. Dit zijn in de meeste gevallen bestanden met een .SRT-extensie.

Het vertalen van je ondertitels

Yes! Je transcript is klaar, je ondertitelsoftware heeft zijn werk gedaan en je hebt een prachtig .SRT-bestand voor je neus liggen. Je kunt eindelijk de ondertitels gaan vertalen. Maar gewoonweg vertalen zit er niet in. De Sectie Ondertitelaars van de Auteursbond heeft speciale richtlijnen opgesteld waar je je aan dient te houden. Niet perse omdat zij dat graag willen, maar omdat deze regels zorgen voor een optimale leesbeleving van jouw ondertitels. En zeg nou zelf, na al deze moeite die je al hebt gedaan, wil je toch dat iedereen volop kan genieten van jouw content, film of serie mét (vertaalde) ondertiteling? Maar waar moet je dan op letten? We zetten de belangrijkste regels voor je op een rijtje:

• Een ondertitel bestaat uit maximaal 2 regels en wordt altijd gecentreerd weergegeven.
• De maximale lengte van een ondertitel ligt om en nabij de 42 tekens. Dit omdat je anders kans hebt dat je kijker de ondertitels niet meer goed kan lezen binnen de tijd die daarvoor beschikbaar is.
• Een titel mag nooit door een scènewissel heen lopen.
• Ondertitels blijven minimaal één, maximaal acht seconden in beeld.

Ben je nieuwsgierig naar alle richtlijnen van de Auteursbond? Je leest ze hier.

Spelen met taal

Maar met alleen de richtlijnen van de Auteursbond ben je er nog niet. Ook bij het vertalen van de ondertitels zelf komt er het één en ander om de hoek kijken. In die twee regels die je tot je beschikking hebt, moet je de essentie kunnen leggen van dat wat er gezegd wordt. Letterlijk vertalen is vaak geen optie, dus moet je als vertaler creatief kunnen ‘spelen’ met taal. Want naast dat je niet alles wat er gezegd wordt in de ondertitel kunt vatten, moet je ook rekening houden met culturele normen en waarden. Soms betekent dit dat je al vertaler een tekst zo moet aanpassen dat het doelpubliek ook daadwerkelijk begrijpt wat er gezegd wordt, maar nog belangrijker, dat je niemand tegen het zere been schopt met een onhandig geformuleerde vertaling. Je zult je ondertiteling dus moeten lokaliseren, oftewel aanpassen aan de nieuwe doelgroep. Wil je nou meer lezen over het lokaliseren van teksten? Dat kan hier.

Ondertiteling voor live-uitzendingen

Alle informatie die tot nu toe hier beschreven staat, gaat over offline-ondertiteling. Ondertitels die gemaakt zijn voor video’s, televisieprogramma’s, films en series. Deze ondertitels worden gemaakt nadat het programma of de film klaar is, vandaar ook de term offline.

Maar er is nog een andere soort ondertiteling, namelijk: online ondertiteling. Deze vorm van ondertitelen wordt gebruikt voor live-uitzendingen op televisie of bijvoorbeeld voor live-webinars. Deze ondertiteling kan niet voorbereid worden en wordt dus gemaakt op het moment dat het programma te zien is op televisie. Een complex en arbeidsintensief proces.

Hierbij wordt gebruik gemaakt van automatische spraakherkenning. De vertaler vat al pratend samen wat er gezegd wordt, waarna dit als tekst verzonden wordt naar de tweede vertaler. Deze persoon checkt de ondertitels razendsnel op typ- en grammaticafouten. Vervolgens kan de redacteur de ondertitels op het goede moment doorzenden naar de televisie. Om ervoor te zorgen dat deze drie personen een aantal seconden de tijd hebben om hun werk te doen, zit er bij live-uitzendingen altijd één minuut vertraging tussen de opname en dat wat er op de televisie te zien is.

Hopelijk hebben we je iets wijzer kunnen maken over de wereld van ondertitels en het vertalen van deze ondertitels. Maar denk je nou na het lezen van dit artikel dat dit misschien toch niet helemaal jouw cup of tea is? Dat geeft helemaal niets! Het Vertaalcollectief deinst nergens voor terug en helpt je graag aan de beste ondertitels voor jouw digitale content! Neem gerust contact op voor een offerte op maat.