Het belang van goede ondertitels bij een video

Uit welke vormen van ondertiteling kan ik kiezen voor mijn video’s?

Heb je vanmorgen nog even snel je socials gecheckt? Of gisteravond een serie gebinged op Netflix of HBO? Dan kan het bijna niet anders dan dat je gebruik hebt gemaakt (bewust of onbewust) van ondertitels of closed captioning. De ondertitels zijn de tekst onder aan video-, film- en televisiebeelden. Eigenlijk dus de vertaling van dat wat er gezegd wordt. Closed captioning – ook wel gesloten ondertiteling genoemd – wordt vaak verward met ondertitels, en ondanks dat het er inderdaad behoorlijk op lijkt, zijn er toch duidelijke verschillen. Maar wat zijn dan die verschillen?

Alle verschillen op een rijtje

Het belangrijkste verschil is dat de closed captioning geen vertaling is van de gesproken tekst, in tegendeel zelfs: de closed captioning geeft precies dat weer wat er gezegd wordt. Daarnaast kan de kijker er bij closed captioning voor kiezen om deze in- of uit te schakelen bij het kijken van de video. Bij YouTube is dit bijvoorbeeld het CC-knopje onderaan het scherm. Dit is bij ondertitels niet mogelijk, omdat deze in de video worden gebrand, waardoor ze dus ‘vast’ zitten aan het beeld. Nog een ander belangrijk verschil tussen beide is dat ondertitels alleen de – vertaalde – gesproken tekst weergeven. Closed captioning geeft naast de gesproken tekst, ook de geluidseffecten en de muziek die op dat moment te horen is weer.  Denk bijvoorbeeld aan het kloppen op de deur of dat onheilspellende muziekje vlak voordat de slechterik tevoorschijn komt, waardoor de jumpscare (zo erg schrikken dat je bijna van de bank af stuitert) nog groter is!

Schitteren door afwezigheid

Maar ondertitels en closed captioning zijn niet de enige smaken van het ondertitelbuffet. Er is nog een andere smaak die nog niet besproken is. Eentje die vrij veel gebruikt wordt, maar in Nederland een stuk minder bekend is: en dat is dubbing, oftewel nasynchronisatie. Hierbij wordt de gesproken taal vervangen door dezelfde tekst in een andere, gesproken taal. Ook hierbij zijn er verschillende soorten te onderscheiden: lipsynchronisatie, commentaarvertaling, en voice-over.

Lipsynchronisatie

Lipsynchronisatie komt vooral in Duitsland en Frankrijk veel voor. De originele stemmen worden overgenomen door stemacteurs, waarbij de originele taal vervangen wordt door de taal van de doeltaal. In Nederland zien we dit vooral veel bij kinderprogramma’s. Omdat jonge kinderen de ondertitels nog niet kunnen lezen, is het voor hen de perfecte manier om het programma te kunnen begrijpen.  Maar vergis je niet, lipsynchronisatie is een complex vertaalproces, omdat niet alleen de tekst vertaald en gelokaliseerd moet worden, maar de vertaling ook gelijk moet lopen met de mondbewegingen van de acteur.

Commentaarvertaling

Bij commentaarvertaling wordt alleen de gesproken taal van de verteller buiten het beeld vervangen. Dit gebeurt veel bij realityprogramma’s zoals ‘Masterchef’ of ‘De grote verbouwing Australië’. Een stuk minder complex dus, omdat je geen rekening hoeft te houden met de mondbewegingen van de acteur, maar het is nog steeds een tijdrovend klusje, omdat de vertaling wel moet aansluiten bij de beperkte tijd die je tot je beschikking hebt.

Voice-over

Bij voice-over wordt de stem van de spreker nagesynchroniseerd terwijl de oorspronkelijke spreker nog steeds te horen is op de achtergrond. Deze techniek wordt veel gebruikt bij documentaires of true-crime programma’s. Het zijn vaak korte stukken waarbij dit gebruikt wordt, want voor lange stukken film of documentaire is deze methode minder geschikt omdat het horen van twee stemmen al snel als storend wordt ervaren.

Maar wat is de toegevoegde waarde voor mijn video’s?

Misschien doe je het zelf ook wel, video’s afspelen zonder dat je het geluid aan hebt staan. Omdat je bijvoorbeeld bij de tandarts in de wachtkamer zit, of omdat je je oordopjes vergeten bent als je in de trein zit. Dit is ook uit meerdere onderzoeken naar voren gekomen: video’s worden vaak zonder geluid afgespeeld. En als jouw zorgvuldig vormgegeven digitale content bekeken wordt zonder geluid én zonder ondertitels, dan ziet de kijker jouw prachtige beelden wel, maar dan hebben ze alsnog geen idee waar het over gaat. Hierdoor heb je een grote kans dat jouw video geskipt zal worden.  Gemiste kans dus! Daarom is ondertitels of closed captioning toevoegen aan je content ook de meest effectieve manier om een breed publiek te bereiken.

Leer die nieuwe taal nog sneller

Daarnaast vergroten ondertitels en closed captioning de toegankelijkheid van je video’s. In eerste instantie natuurlijk voor doven en slechthorenden die jouw video’s te zien krijgen, want door ondertitels of closed captioning toe te voegen aan je video’s, laat je zien dat je video’s inclusief zijn. Maar ook personen zonder gehooraandoeningen hebben baat bij ondertiteling, omdat het ook helpt bij zware dialecten, gemompel, terminologie en (geografische) namen. En wat dacht je van jouw internationale publiek? Zij zijn veel eenvoudiger en sneller te bereiken als ze jouw digitale content kunnen zien en ook daadwerkelijk begrijpen wat er gezegd wordt. Nog een bijkomend voordeel is dat ondertitels zorgen voor een betere en langere concentratie. Als je de video bekijkt en luistert naar wat er gezegd wordt, terwijl je tegelijkertijd mee kunt lezen met de ondertitels, wordt de gegeven informatie beter en sneller begrepen. Prettige bijkomstigheid voor jouw publiek is dat het kijken van video’s met ondertiteling bijdraagt aan het sneller leren van een vreemde taal. Doordat je de vreemde taal hoort en direct ziet wat er bedoeld wordt, neem je de vreemde taal veel sneller in je op.  Twee vliegen in één klap dus!

Google loves it!

Er is nog een belangrijke reden om zo snel mogelijk ondertiteling toe te voegen aan je video’s. Het vergroot namelijk ook je vindbaarheid op Google. De zoekmachine kan al ontzettend veel, maar jouw video bekijken kan het (nog) niet. Je vindbaarheid wordt al aanzienlijk vergroot als je zorgt voor een goede titel, een heldere omschrijving en passende tags. Maar als je daarnaast ook nog eens tekst toevoegt aan je video, door middel van ondertiteling of closed captioning, schiet je vindbaarheid helemaal door het dak. De zoekmachine kan namelijk de geschreven tekst in jouw video’s wel indexeren. Hierdoor zullen ondertitelde video’s hoger scoren in zoekopdrachten, waardoor je meer weergaven en dus meer zichtbaarheid bereikt. Fijne bijkomstigheid toch?

Goede ondertitels zijn dus noodzakelijk voor een goede vindbaarheid van je video. Als je ook nog eens SEO aan je video toevoegt, dan rijzen de views van jouw content helemaal de pan uit! Wil je hier meer over weten? Lees dan ons artikel “Hoe SEO zorgt voor een groter bereik van je digitale content”.

Welke skills heeft een goede ondertitelaar nodig?

Oké, ondertitels en closed captioning hebben inderdaad een behoorlijke meerwaarde voor de digitale content van jouw bedrijf. Maar kan iedereen dan zomaar ondertitels maken voor zijn of haar video’s? Natuurlijk kun je prima zelf proberen je video’s te ondertitelen, maar er komt meer bij kijken dan alleen maar even de tekst vertalen. Dus ook al heb je tijdens je talloze vakanties naar Frankrijk très bien Frans leren spreken of is jouw Duits tijdens de wintersport sehr Gut, het is voor ondertitelen helaas niet voldoende. Het gaat erom dat je de semantiek begrijpt en dat je bovendien let op de nuances, zodat je de juiste toon over kunt brengen. Een slecht einde of een dubbelzinnige vertaling kunnen de kijker in verwarring brengen, waardoor hij of zij de volgende scène mist.

Vertalen met een vleugje creativiteit

Daarnaast moet je ook in staat zijn om woordspelingen en culturele verwijzingen op een creatieve manier te lokaliseren. Bij het lokaliseren van teksten wordt er rekening gehouden met gewoonten, tradities en (culturele) normen en waarden van een bepaald land. Neem bijvoorbeeld “vrijdag de 13e ”. Veel Nederlanders beschouwen deze datum als een ongeluksdag. In Spanje wordt juist dinsdag de 13e als ongeluksdag beschouwd. En in Italië is dit vrijdag de 17e. Hier moet je bij het vertalen van de ondertiteling op letten. Je wil dat de kijker die de gesproken taal niet verstaat net zo van de film, serie of video kan genieten als iemand die de gesproken taal wel begrijpt. Dat lukt niet als je woordelijk gaat vertalen. Je moet dus over een flinke dosis creativiteit beschikken.

Less is more

Verder moet je kunnen werken met de beperkingen van ondertitelen. Je kunt nou eenmaal niet alles wat er gezegd wordt kwijt in de beperkte tijd en ruimte die je tot je beschikking hebt. Het is daarom des te belangrijker dat je snapt wat de essentie is van dat wat er gezegd wordt. Want dat is wat jij moet kunnen weergeven in de ondertiteling. De kijker moet de hele ondertiteling kunnen lezen en begrijpen wat er gezegd wordt, voordat deze weer uit het beeld verdwijnt. Als goede ondertitelaar moet je dus rekening houden met de leessnelheid van de kijker. Bovendien heb je maar een maximaal aantal karakters per beeld om een boodschap over te brengen, dus je moet weten of en hoe je een ondertitel in kunt korten, zonder de kwaliteit ervan aan te tasten.

Weet wat je vertaalt

Daarnaast is het van belang om bekend te zijn met het onderwerp van de serie of het programma waarvan je de ondertiteling vertaalt. Op deze manier voorkom je dat je bepaalde termen die bij het specifieke onderwerp horen op een verkeerde manier interpreteert of vertaalt. Laat je bij twijfel altijd informeren door deskundigen op het gebied of werk samen met een expert die jouw vertaling kan nakijken. Het uiteindelijke doel is een vertaling die compact, goed getimed en voor iedereen te begrijpen is. Je moet als kijker vooral kunnen kijken, ondertitels lezen gaat – als ze goed gemaakt zijn – vanzelf.

Waar komen die slechte ondertitelingen vandaan?

De laatste jaren heeft niet alleen het aantal video’s op sociale media een enorme vlucht genomen, ook de hoeveelheid series en films die van ondertiteling voorzien moeten worden, is enorm gegroeid. Elke dag is er wel weer iets nieuws beschikbaar op Netflix en ook steeds meer andere aanbieders, denk aan Disney+, HBO Max, Apple TV en Viaplay, winnen aan terrein in Nederland.

Ondertitelaars gezocht!

Met de komst van de nieuwe streamingsdiensten en door de snelle groei van deze industrie is de vraag naar vertalingen van ondertitels enorm toegenomen. De ondertitelaars in ons land kunnen vaak niet meer aan deze grote vraag voldoen. Hierdoor zijn ondertitelingsbedrijven steeds vaker genoodzaakt om vertalers met onvoldoende ervaring of niet specifiek opgeleide krachten in te zetten, of om gebruik te maken van machinevertalingen, niet de beste ingrediënten voor een goede ondertiteling. Waarschijnlijk heb je zelf ook wel eens vreemde, onbegrijpelijke of lachwekkende vertalingen voorbij zien komen tijdens een avondje bingen.

Daarnaast groeit ook de behoefte aan vertalingen die snel geleverd kunnen worden. Veel vertalers krijgen hierdoor te maken met tijdsdruk. Steeds meer bedrijven werken daarom met templates met tekst en tijdcodes waarvan niet mag worden afgeweken. Dit levert geregeld te letterlijke en te lange vertalingen op.

De situatie wordt niet geholpen door de alsmaar dalende tarieven waarvoor ondertitelaars worden gecontracteerd. Als gevolg van de groter wordende hoeveelheid werk, zijn er steeds meer ondertitelingsbedrijven in het leven geroepen. Onder andere de concurrentie tussen deze bedrijven zorgt voor die daling in de tarieven. Eerder kregen ondertitelaars per losse ondertitel betaalt, inmiddels is het per ondertitelde videominuut, die afhankelijk van het programma uit wel tien ondertitels kan bestaan.

Dus, wil je voorkomen dat jouw fantastische video met belabberde ondertiteling de wereld in wordt gestuurd? Neem dan een vertaalbureau met expertise in de arm, zodat ervaren vertalers jouw ondertiteling de aandacht en tijd geven die het verdient en met je meedenken om tot het beste resultaat te komen.

De kers op de taart van jouw content

Ondertitels en closed captioning hebben dus een enorme meerwaarde voor jouw digitale content, ze vergroten je doelgroep, dragen bij aan het begrip van je video’s en helpen daarnaast ook nog eens je vindbaarheid op Google te vergroten. Daarom is het van belang dat de ondertiteling van jouw video – of het nou een film, serie of bedrijfsvideo is – van goede kwaliteit is. In deze snelgroeiende markt is het niet altijd makkelijk om daar de juiste mensen voor te vinden. Maar Het Vertaalcollectief staat voor je klaar! Wij hebben al voor meerdere toffe opdrachtgevers mogen ondertitelen. Zo hebben we voor het EYE Filmmuseum de ondertitels verzorgd voor de film The brilliant biograph: earliest moving images of Europe (1897-1902) en voor Hammerfest hebben wij de ondertitelingen gemaakt voor de campagne `In Gesprek`.

En of je nou kiest voor ondertitels of closed captioning, in beide gevallen is het de kers op de taart van jouw content!